Lityum karbonat Li₂CO₃ formüllü, karbonatın lityum tuzu olan inorganik bileşik hali olmaktadır. Bu beyaz tuz metal oksitleme işleminde yaygın şekilde tercih edilmektedir. Bipolar bozukluğun tedavisi için temel bir sağlık sisteminde ihtiyaç duyulan en önemli ilaç olarak değerlendirilmektedir. Dünya Sağlık Örgütü’nün esansiyel ilaçlar listesinde bulunmaktadır.
Lityum karbonat doğal olarak zabuyelit mineralinde bulunmaktadır. 1987 yılında Tibet gölü olan Zabuye’de keşfedilmiştir. Ancak son derece nadir bir madde olmaktadır. Sevindirici şekilde, daha kolay bulunabilen ve temelde Şili ve Arjantin’deki mineral püskürükleri ve göllerde bulunan lityum klorür gibi maddelerden elde edilmesi oldukça kolay olmaktadır. Karbonat ilk kez İsveçli kimyager Johan August Arfwedson’un 1817’de keşfettiği diğer lityum bileşikleriyle beraber dikkatini çekmiştir.
Lityum Karbonat Kullanım Alanları
Lityum karbonatın kullanımı iyi bilinmeyen bir madde için şaşırtıcı derecede çok olmaktadır. Katot üzerindeki bulunuşu, gaz varsa bir elektrokimyasal tepkimeye neden olan katı hal karbon dioksit dedektörlerinde önemli olmaktadır. Piroteknik havai fişeklerde keşfinden bu yana kullanılmaktadır, çünkü lityum tuzlarının parlak kırmızı bir alevle yandığı bilinmektedir. Lityum karbonat seramik ve camlarda önemli bir rol oynamaktadır.
Küçük miktarlarda lityum karbonat, silikanın, özellikle fırının içine girecek camların erime noktasını düşürmek için katkı maddesi olarak kullanılmaktadır. Seramiklere renk ve parlaklık veren cilalarda lityum karbonat doğrudan bir renklendirici olarak kullanılmamaktadır, ancak özellikle demir oksit gibi diğer bileşiklerin canlılığını artırmaktadır. Bu çok yönlü bileşik, sertleşme zamanını azaltmak üzere yapıştırıcılara ve çimentolara eklenmektedir.
Taşınabilir cihazlarımızın gücünü oluşturan lityum iyon pillerinin pozitif elektrotlarında lityum bileşiği olarak genellikle lityum kobalt oksit kullanılmakta ise de bu bileşik karbonattan üretilmektedir. Proses lityum karbonat ile kobalt karbonatı beraber 900 0C’de 60 saat civarında öğüterek yapılmaktadır. Daha düşük sıcaklıkta işleyen yöntemler de geliştirilmektedir.
Lityum karbonatın en aykırı uygulaması bipolar bozukluk (manik depresif bozukluk) için kullanılması olmaktadır. Lityum karbonat, keşfinden otuz yıl geçmeden eczane raflarında yerini alan, ilk olarak reçete edilmesi mesane taşlarının çözünmesine yardımcı olması için kullanılan, daha sonra guttan romatizmaya kadar ve baş ağrılarından oluşan bir seri hastalığın tedavisinde de kullanılmaktadır. Bu kullanımların pek çoğunu destekleyecek az sayıda iyi kanıt bulunmaktadır, ancak ilk olarak kullanılması bilimsel görünüşlü halk tıbbı olmaktadır.
